Anton de Kom (1898-1945) is Suriname’s grootste held, een man met communistische sympathieën, strijdend voor de belangen van de arbeiders en tegen het koloniaal gezag. In 1933 belandt hij in de gevangenis en wordt na enkele maanden zonder vorm van proces met zijn gezin op een boot naar Nederland gezet. Als de oorlog uitbreekt, sluit hij zich aan bij het communistisch verzet tegen de nazi’s, wordt opgepakt en naar het kamp Neuengamme gestuurd. Daar overlijdt hij tegen het einde van de oorlog aan tuberculose.
Hij kreeg een buste in Paramaribo en in Nederland een standbeeld: een mooi, krachtig en bescheiden beeld, hoog midden op de koninklijke trappen van een naar hem genoemd plein in Amsterdam Zuidoost, de Bijlmer. De trappen grenzen aan het Stadsdeelkantoor, waarin ook deelraad en stadsdeelbestuur domicilie houden. De grootste macht ligt als vanouds in Amsterdam bij de PvdA, die in Zuidoost veruit de hoogste scores haalt, met dank aan de Surinaamse inwoners. Sinds 1998 heeft Zuidoost een ‘zwarte (PvdA)koningin’ als belangrijkste bestuurder: vanaf 1998 Hannah Belliot, en na haar, vanaf 2002 Elvira Sweet. En zij leidt op 24 april 2006 de onthulling van het Anton de Kombeeld, maar zover zal het die dag niet komen. Surinaamse activisten zorgen ervoor dat het beeld geen moment naakt tevoorschijn komt. Met doeken, karton en plakband weten ze het beeld te verhullen en er is niemand die hun cordon bij het beeld durft te verbreken.
Hun grootste grief: Anton is te naakt en ziet er dus uit als een slaaf, met bovendien zichtbare en ‘zeer benadrukte geslachtsdelen’ en bijvoor-beeld een ‘mismaakte arm‘ (‘de arm van een evoluerende aap’), een racistisch standbeeld kortom, zoals in een pamflet wordt gesteld. En ze zijn ook wel kwaad dat het beeld door een blanke vrouw is gemaakt, hoewel dat in eerste instantie de goedkeuring had van een heftig protestant, de heer Eduard Buitenman. Ze wensen zich een Anton in driedelig pak met hoed en aktetas: als de maatschappelijk geslaagde landgenoot die hij ook was, geen Anton uit een Surinaamse boom gehakt en daarna in brons gegoten, een oermens van kracht en gezag, zoals beeldhouwster Jikke van Loon hem ziet.
Vanuit de tent der genodigden en bazen, op veilige afstand dus, komt via de speakers een tegenwoord van speaker Guilly Koster, die zijn landgenoten oproept de slaaf in henzelf buitenboord te zetten. Denk anders. Dat doen ze dus niet. Er wordt niet onthuld. En ze gaan evenmin naar elkaar voor een goed gesprek, buiten of in de tent. Iedereen druipt tenslotte af en Anton blijft verweesd achter. Onder de aanwezigen zijn geen Surinaamse landgenoten als de Hindoestanen, Chinezen en Javanen. Die hebben blijkbaar geen belangstelling. En op 25-26 april is Anton naakt gewaaid.
BijlmerMuseum 