De flat blijkt vooral na 1975 een kwetsbare samenlevingsvorm, in dit geval, Grubbehoeve, een kleine flat in het Bijlmermuseumgebied, ook te omschrijven als een buurtje van 330 woningen, verdeeld over 10 op elkaar gestapelde woonlagen dan wel straten, uitmondend in trappenhuizen, liften en entreehallen, die maar door een bewoner vervuild hoeven te worden om het voor velen onleefbaar te maken. Er slapen in alle jaren tot de renovatie in 2004 ook aardige en onaardige junkies die het trappenhuis of de lift als toilet gebruiken. De sloten op de toegangsdeuren worden wekelijks gemold. Harde bassen op druk bezochte feestjes tot ‘ochtends vroeg of gewoon door buurman met een hobby knallen met gemak door enkele ‘straten’ en tientallen huizen. En door de leegstand – iedere bewoner is welkom – vormen zich velerlei nieuwe dorpjes van migranten die familieleden om zich heen kunnen verzamelen en zich aan andere bewoners weinig gelegen laten liggen. Er komen ook bewoners, die hun huizen onderverhuren, ze als pension exploiteren, er een junkenhol of bewaarplaats van gestolen goed van maken. Opgroeiende kinderen gebruiken bergingen op de begane grond of op de etages als neukhol. En soms vindt je er een dode junk. Andere bewoners springen uit hun huis de dood in, een vermoorde Belg blijkt zodanig explosieve springstof in zijn huis te hebben, dat een deel van de flat ontruimd moet worden, en een gek in een blauw trainingspak dreigt met een gasfles de boel op de blazen als de hoofdhuurder hem het huis uit wil zetten. In andere flatgebouwen exploderen woningen ook inderdaad, zoals vlakbij op de bovenste etage van Kleiburg. Altijd dronken Hongaren zetten de speakers luidkeels op hun balkon en slaan in de binnenstraat een bewoner in elkaar omdat hij daar fietst. Rob Jehovah gooit bakstenen door de ramen van de collectieve ruimten op de begane grond, waaronder Café de Nachtegaal, en steekt fikjes. Jan Paridon, mede bouwer van het café en dan gepensioneerd busondernemer, sterft zelfverkozen aan de drank en wordt pas na vele dagen gevonden. Een huis op de 10de etage zal op zeker moment bewoond worden door een vuurgevaarlijke gek, met een crimineel verleden, die in de collectieve ruimten mensen met een mes bedreigt en een vrijwilliger aftuigt. Café De Nachtegaal wordt op zeker moment bezocht door coke snuivende alcoholisten van Antilliaanse afkomst, die stenen naar binnen smijten als ze weg moeten, en bij een ontmoeting op straat, veel later, ook uiterst aardig blijken te zijn. Een van hen wordt zelfs vrijwilliger op het jaarlijkse Blij met de Bijlmer Festival. Maar het was lang niet allemaal kommer en kwel, in al die jaren tussen ’75 en begin 2000. Vele bewoners vertrokken, maar ook velen bleven. Buiten alle incidenten bleef het een leuke flat, met tussen ’83 en ’96 elk jaar het Blij met de Bijlmer Festival voor de deur.
DE KJEB
De Bijlmer Vernieuwing brengt de flat een nieuwe toekomst. Hij wordt gerenoveerd. De bergingen op de begane grond worden vervangen door bedrijfjes en kantoren. De appartementen zullen in de verkoop gaan en wordt daartoe opgesplitst in drie delen. De helft van de woningen zal huur blijven tot de huurder de woning koopt of vertrekt, waarna de woning in de verkoop gaat. Daar komt niets van terecht. Huurders kopen niet en Patrimonium/Rochale blijft leegkomende woningen gewoon door verhuren. Ze heeft de woningen nodig, zegt ze, om bewoners te huisvesten die vanwege de sloop een onderkomen elders moeten hebben. De andere helft van de woningen worden geheel ontruimd en gaan in de verkoop, waarbij het project Koop Je Eigen Bijlmer, opgericht door enkele Bijlmerbewoners – Henno Eggenkamp en Bernadette de Wit – een 90-tal woningen plus de collectieve ruimten wordt gegund. De KJEB-ers, – Bijlmerbelievers, zittende Grubbehoevenaren, andere Bijlmerbewoners en Amsterdammers – kunnen de woningen kopen voor zo’n 73 à 105.000 euro (drie en vierkamers), inclusief aanpassingen in huis. Ze krijgen korting als ze zelf willen afbouwen, bijv. eigen wc, verwarmings radiatoren, aanrecht etc. Ze krijgen ook een medezeggenschap over de gehele renovatie toegekend, maar dat blijkt na verloop van tijd een wassen neus. De KJEB krijgt geen mede beslissende stem bij de keuze van de architect en het ontwerp en ook niet bij de besteding van de gelden. Ze mag adviseren tot ook dat wordt geschrapt. Een koopcontract wordt pas vergund als ze instemmen met een beheerder voor groot en klein onderhoud, die door Rochdale wordt aangewezen. Het is een beheerder die mede door Rochdale is opgericht en waarin de wbv ook een aandeel heeft. De collectieve ruimten, verkleind van 600 naar 350 m2, worden opgeleverd zonder plafond, zonder water, zonder wc’s en verwarming. Op het dak komen niet de gewenste opbouwen, omdat de door Rochdale en zijn architect vastgestelde prijzen te hoog uitvallen en bewoners onderling teveel ruzie krijgen.
Al ras blijkt dat nogal wat KJEB-ers de woning vooral gekocht hebben omdat ze dringend een woning nodig hadden en de prijs laag was. Wonen in een flat gemeenschap interesseert ze niet zoveel en de collectieve ruimten worden nauwelijks bezocht. Er vindt ook al snel verkoop, verhuur en onderverhuur plaats. De ooit met veel enthousiasme bezochte KJEB-vergaderingen blijken een valse belofte te hebben ingehouden, die verergerd wordt door steeds meer opspelende tweespalt.
In het mede gerenoveerde huurgedeelte is de leefbaarheid sinds de renovatie veel verbeterd, maar deursloten blijven stuk en elke dag weer ligt er rommel in de trappenhuizen en liften, die bovendien onophoudelijk stuk gaan, door eigen kwaliteit en woest gebruik bewoners. De feesten en de bassen sterven uit en het drugsgebruik in de trappenhuizen vermindert.
Foto’s: Grubbehoeve na renovatie; Café de Nachtegaal in de jaren ’70; bijeenkomst 1ste paal Grubbehoeve
BijlmerMuseum 