Iedere, beetje bekende stad heeft zijn iconische beelden, zoals Amsterdam zijn grachtengordel, de Wallen en het Paleis op de Dam. De bijna even bekende Amsterdamse stadsuitbreiding de Bijlmermeer, Stad van de Toekomst, was en is beroemd om zijn verhoogde wegen, zijn parkeergarages en gelijk geschakelde flatgebouwen. Ondanks een niet aflatende toestroom van Bijlmer nieuwsgierigen en andere toeristen is veel van de iconische waarde in de Bijlmer gesloopt: zijn verhoogde wegen inclusief verkeersplatforms, zijn enorme betonnen garages, getekend door ontwerpers van bunkers, en zijn gelijkwaardigheid bevorderende flatgebouwen.
Een heel bijzonder object in de oude Bijlmer was ook de betonnen hellingbaan, die gelijk de metro uit de jaren ’70 werd ontworpen in de architectuurstijl van beton brut ofwel het brutalisme. Het enorme gevaarte had slechts een doel: de flatbezoeker in of met kar, de postbode met beladen fiets en de bezorger van pakjes naar de verhoogde binnenstraat te brengen alwaar de bellenborden, de brievenbussen en de toegang naar de rest van flat waren. Hij moest ook in nood de functie van vluchtroute vervullen. Hij werd aangelegd op die plekken waar het niet mogelijk was om het flatgebouw met een heuvel aan te aarden, waarop een wandelpad met kleine trappen links en rechts werd aangelegd, en die dus ook naar de binnenstraat leidde. De betonnen hellingbaan vonden we onder meer bij Gliphoeve, Gooioord en (nu klusflat) Kleiburg. Het is een licht hellende weg van tientallen meters lengte in een lus, te beginnen bij de gevel van de flat en zo dankzij de bocht weer een tiental meters van de flat op zijn hoogste punt komend.
Alleen laatste hellingbaan staat tot op vandaag nog fier op zijn poten en wij van het BijlmerMuseum namen ons voor het icoon van zijn dreigende ondergang te redden. Het was voor ons niet alleen een prachtig ding, een Bijlmer oer fundament, maar ook het symbool van alles wat bij de realisering van het Bijlmer ontwerp mis ging. De hellingbaan werd bedacht toen de binnenstraat door bezuinigingen niet op de begane grond kon worden aangelegd, maar uiteindelijk belandde aan de verkeerde, niet zonnige kant van de eerste woonetage. Zonder binnenstraat geen hellingbaan. En inmiddels zijn in bijna alle gerenoveerde flatgebouwen de binnenstraten gesloopt, met uitzondering van Gooioord en Kikkenstein, en zijn brievenbussen en bellenborden aan de gevels van de entrees op de begane grond bevestigd. De binnenstraat was ooit bedoeld als eerste openbare contactruimte voor de bewoners in een flatgebouw.
Ter behoud van de hellingbaan bij Kleiburg bedachten we ook dat het bouwsel wel eens een hele mooie vestigingslocatie zou kunnen zijn voor een Bijlmer VVV-kantoor of zeg het BijlmerMuseum, te financieren door bijv. Konder Wessels als projectontwikkelaar cq uitbater van klusflat Kleiburg. Een kadootje terwille van het cultureel erfgoed, als dank voor de geboden kans tot omzet- en winstverwerving.
We gingen dit voorjaar in gesprek met de bazen van Kondor Wessels en Joop de Haan, directeur van de Bijlmer Vernieuwing. Kondor Wessels maakte al snel duidelijk te willen slopen en wellicht alleen te vermurwen was als we een grote zak met geld mee brachten. Joop vond het een mooie gedachte en oordeelde dat zijn verantwoordelijke politieke baas, Emile Jaensch, zich nader moest uitspreken. Gedateerd op 6 juni jl. schreven wij onze brief aan Emile en het Stadsdeel, tevens eigenaar van de hellingbaan.
Gedateerd op 26 augustus maar weken bij ons later in de brievenbus kregen wij het negatieve antwoord van het Stadsdeel. Geargumenteerd werd dat de hellingbaan geen functie meer had, de nadere invulling van de nieuwe plint van Kleiburg in de weg stond en negatief van invloed is op de sociale veiligheid. Kortom: het stadsdeel wil zo snel mogelijk slopen, zoals volgens hem ook de wens van Kondor Wessels is.
Het meest wonderlijke argument is natuurlijk dat van de sociale veiligheid, wat overigens bijna altijd een non-argument is. Het werd bijvoorbeeld ook gebruikt om de onderdoorgangen in de flatgebouwen te slopen, niet omdat er ooit iets gebeurde, dat bewoners een onveilig gevoel kon geven, maar simpelweg omdat het ruimte in beslag nam die bij de renovatie van de flat als woon- of bedrijfsruimte geëxploiteerd kon worden. Als de hellingbaan waarlijk zo sociaal onveilig was, dan was hij al jaren geleden gesloopt, want ook zijn functie was al jaren niet meer ter zake doende. De brief rept vanzelfsprekend met geen letter over de waarde van de hellingbaan als icoon van de Bijlmer. Op naar een standbeeld voor de slopers.
BijlmerMuseum 