De Bijlmer kan je op velerlei manieren omschrijven, bijvoorbeeld als De Verguisde Stad, de Stad van Aankomst, een internationaal georiënteerde favella, een drugshol, een rovershol, stapelaar van armoe ofwel de meest beruchte stad van Nederland, het grootste echec in stedenbouw.
Je kan het ook benoemen als een fantastisch mastodont met een overweldigende monumentaliteit, rigide eenvormigheid en een rücksichtslos doorgevoerd socialisme: iedereen gelijk in de grootste woningen op het gebied van sociale huisvesting, omgeven door villaparken. En tot in de jaren ‘90 was het een huiselijk territorium, een speelse stad voor bijna eenieder die er gedwongen door woningnood naartoe verhuisde, naar een stad zonder verleden en opgelegde normen. Het werd een stad van brave burgers, homoseksuelen, studenten, kunstenaars, jonge stellen, gekken, gescheiden mannen of vrouwen en migranten uit heel de wereld. En ze vonden elkaar, in een wereldstad zonder spruitjes lucht.
Maar het ging ook mis. Anno heden is ruim 60% van de Bijlmer hoogbouw gesloopt, verdwenen vele hoge wegen en bijna alle garages. We werden omgebouwd tot een gewone stad, met veel eengezins, veel koop en de auto voor het keukenraam. We moeten normaal worden: minder armoe, hogere schoolcijfers, minder ongeletterdheid, meer veiligheid.
En dus waren we aanwezig bij een winterlezing van Arcam (A’dams buro voor architectuur en stedenbouw) in No Limit, dinsdag 6 februari. Arcam beloofde ons een nieuwe kijk op de architectuur- en woongeschiedenis van Zuidoost; een avond waarop historici, architecten en bewoners verbanden leggen tussen de architectuurgeschiedenis, actuele woonprocessen en nieuwbouwprojecten.
Het werd een grote tegenvaller, te beginnen met het verhaal van Wouter Pocornie – architect, stedenbouwkundige, wetenschapper en Bijlmer-inwoner. Hij nam de geschiedenis van Gliphoeve, (sinds ‘84 bekend als Geldershoofd en Gravestein) bij de hand om ons te vertellen, dat het cirkelvormige flatgebouw – ooit het meest besproken onderdeel van de verfoeide Bijlmer – inmiddels in zijn 4de fase was beland: oplevering begin ‘70, drastische verbouw in 1984, verbouw rond ‘90 en later, en dus straks wederom in de steigers. Hij vermeldde ook dat Surinamers in de jaren ‘70 zo’n 80 woningen hadden gekraakt. Gewoon een droog verhaal over een object met wat feitjes, niks nieuwe kijk op wat dan ook.
De avond sloot af met wat meningen en vragen over de toekomst van de Gliphoeve. Er is in ieder geval al wat jaren een plan in wording, waarmee woningeigenaar Rochdale het gebouw opnieuw een stralend voortbestaan wil geven. En ze willen over een jaar nu echt gaan beginnen. Alle bewoners moeten verkassen en mogen terug komen, maar niet in hun oude woning. Het waarom werd niet gegeven. Op de mooiste plek komen 200 koopwoningen, die samen een aparte eenheid met een eigen VvE gaan vormen. Zonder koopwoningen, zo zei de Rochdale man, krijgt de Gliphoeve niet zijn gewenste (toekomst bestendige) uitstraling. In totaal biedt de Gliphoeve (Geldershoofd + Gravestein) straks zo’n 1.000 woningen: 40% sociale huur, 40% middenhuur en 20% koop. De eerste bewoners zijn inmiddels al verhuisd naar een nieuwe, vaste bestemming. Die vaste bestemming komt er ook voor de bewoners die naar het nieuwbouwwijkje boven Gliphoeve willen verhuizen, dat inmiddels in aanbouw is.
Foto’s: foto boven: Gliphoeve in z’n tweede fase, de buitenkant is dan beschilderd om de monotonie te bestrijden. Voor de flat staat de parkeergarage met daaronder het sociaal-cultureel centrum met bieb, muziekschool en o.a. sportzaal. Foto hierboven komt uit de 3de fase. De buitengevels werden opgeknapt, maar binnen bleef het vaak een zooi.
BijlmerMuseum 