BijlmerMuseum

Daan Dekker (auteur De Betonnen Droom) maakte op verzoek van de VPRO een radiodocu over de roenmruchte geschiedenis van Gliphoeve in de jaren ’70. De docu wordt op 10 september door de VPRO uitgezonden. Gisteravond bij de Bijlmer Bios werd een promofllmpje voor de docu gedraaid en sprak Guilly Koster mooie woorden over Justus Maatrijk. Deze Justus, later Yoesoef geheten, leidde in 1974 de kraakacties van de Gliphoeve-appartementen. En daarom werd Justus de grote held van Koster, want dankzij Justus werd de Bijlmer zwart. Maar ach, die helden status moet eerder aan Joop den Uyl toevallen: als wethouder te Amsterdam verantwoordelijk voor de bouw van de Bijlmer en als minister-president de grote man die de onafhankelijkheid van Suriname in ’75 mogelijk maakte, maar ook de man die de Surinamers zoveel mogelijk wilde ontmoedigen om naar Nederland te ‘vluchten’, wat ze echter massaal deden uit vrees voor raciale rellen en armoe in het nieuwe moederland. Hen wachtte in Nederland geen warm welkom.

De Bijlmer van Joop werd een Stad van de Toekomst die niet zijn gedroomde bevolking trok, maar al snel kampte met leegstand. Het was een uitkomst voor Surinamers, die al vanaf eind ’60 naar Amsterdam trokken en er buiten de Bijlmer nauwelijks een woning konden vinden. Begin ’70 was al 20-30% van de Bijlmer bevolking van Surinaamse (en Antilliaanse) afkomst, wat weer tot meer leegstand leidde, want lang niet alle Nederlandse buren waren gecharmeerd van landgenoten met een kleur, die bovendien on-hollands gedrag vertoonden. Mede daarom kwam er al snel een gemeentelijke regel die voorschreef dat niet meer dan 20-30% van de bewoners in een flatgebouw van Surinaamse huize mocht zijn. Het rijk – kabinet Den Uyl – ondersteunde dit beleid, want men vreesde dus een vloedgolf aan overzeese migranten. Er was echter een wbv die zich niets van de regel aantrok: Ons Belang, eigenaar van Gliphoeve 1(nu Geldershoofd), die zo arm was dat ze geen huurder kon weigeren. Ze liet dus veel meer Suri’s toe dan mocht en de gemeente greep in. Die had toen liever leegstand. En vervolgens begon dus het kraken van lege woningen, mede omdat veel Suri’s noodgedwongen verbleven in krakkemikkige, kleine en armoedige pensions.

Uiteindelijk stond de gemeente in ’75-’76 de ‘verzwarting’ van Gliphoebe 1 en 2 toe, want het had geen zin in een voortgaande strijd met Maatrijk en zijn baas, de stichting Interim Beheer, ze wilde Ons Belang niet failliet laten gaan, en vooral: ze wilde zowel van de Bijlmer leegstand af als van de pensions, die respectievelijk de woningcorporaties en de gemeente klauwen met geld kostten. In 1982 werd de flat geheel ontruimd, want inmiddels wilden ook Surinamers er niet meer wonen en was het gebouw totaal verloederd. Na de grote opknapbeurt mochten er alleen die bewoners terug komen die een geldig huurcontract hadden. Veel grote appartementen bleken toen ook gesplitst in 2 kleine appartementen, waar vooral alleenstaande jongeren in trokken, waaronder veel ‘blanken’.

Op foto: verkiezingsstrijd voor een 2de kabinet Den Uyl, eind ’70 of jaren ’80. Joop den Uyl bezocht toen samen met zijn vrouw de Gliphoeve flat. Rechts op foto Chas Warning, links Roy Mungra (zonnebril).
Foto boven: Lijst 14 met Justus Maatrijk rechts